Çeşmeler, geleneksel Türk kültürünün en köklü ögelerinden biridir. Anadolu’da tarihin eski çağlarından beri bu coğrafyada yaşayan kültürü yansıtan çeşmeler hem mimari ve estetik açıdan sokakları, köyleri ve şehirleri süsler; hem de manevi açıdan oldukça kıymetli bir mesaj taşır. Hayatın kaynağı olan su, Türk kültüründe yaşamın yayılmasını temsil eder ve bir hayır vesilesidir. Bugün hâlâ, büyük bir hayır işi olarak, yüzyıllardır süregelen çeşme yaptırma geleneği sürüyor.
Geleneksel kültürde bu kadar büyük bir yer tutan çeşmeler, yaşadığımız yerlerde de mimari yapıtaşları oluşturmuş ve tarihi bugüne taşıyan eserler haline gelmişlerdir. Farklı dönemlerde yaptırılan çeşmeler farklı estetik izler taşır ve bu farklı ayırt edici özellikler tarihi dokular olarak mimari kuvveti kuvvetlendiren önemli unsurları oluşturur.
Geleneksel çeşmelerin bir diğer özellikleri de elbette doğal malzeme kaynakları ile üretilmiş olmaları. Doğal ve yerel taşların el işçiliğinin kıymetli motifleriyle süslenmesiyle oldukça kendine has bir dokuya sahip olan çeşmeler, yalnızca eskileri ile anılmıyorlar elbette. Bildiğimiz gibi bugün hâlâ halkın yararlanabileceği bir noktaya çeşme yaptırmak en büyük hayır işlerinden biri olarak görülüyor ve tüm Anadolu’da da uygulanıyor. Bugün yaptırılan çeşmeler de modern dokunuşlar içerseler de geleneksel dokularını koruyan tasarımlardan oluşuyor.
Adana’da konumlanan Taş Center isimli firma da rölyef çalışmalarından şömine ve barbekü inşaatlarına, mezar taşı üretiminden taş ev yapımına kadar, doğal taşlarla ilgili aklınıza gelebilecek her alanda hizmet veren deneyimli bir firma. Ama özellikle el işçiliğinin öne çıktığı çeşme tasarım ve üretimi söz konusu olduğunda Türkiye’nin öne çıkan isimlerinden biri diyebiliriz.
Firmanın yaptığı çeşme tasarımlarından bazı örnekler:
Öncelikle, bu deneyimli ve çok yönlü firmanın farklı doğal taş türleri ile çalıştığını ve çeşmeler söz konusu olduğunda da farklı yerel taşlarla çalıştıklarını belirtelim. Bu örnekte gördüğümüz çeşme Urfa yöresinden doğal taşlar kullanılarak inşa edilmiş. Urfa taşı her türlü hava koşuluna dayanıklı olan ve dağdan kesilerek istenilen boyutlara getirilerek şekillendirilen bir taş türü. Çok uzun ömürlü olması Urfa taşını öne çıkaran özelliklerinden biri. Bir diğer özelliği ise bu taş türünün 1200 dereceye varan sıcaklıklara kadar dayanabilmesi ve yanmazlığı. Kültür Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onaylı olan ve tarihi yapıların restorasyonlarında da kullanılan bu taş türü, çeşme yapımında da oldukça şık ve dayanıklı bir doku sunuyor.
Çeşmeler taş türleri ile olduğu kadar, sütun sayılarına, musluk sayılarına, işleme model ve motiflerine, büyüklük ve işlevlerine göre de farklılık gösterirler. Bu fotoğraftaki çeşme, Elazığ taşından üretilmiş dört sütunlu ve ikili bir çeşme modeli.
Yine Urfa taşından, hayır olarak yaptırılmış yarım sütunlu bir çeşme modeli…
Bu yarım sütunlu modelde ise ikili musluk ünitesi tercih edilmiş.
Elbette bu tarz geleneksel dokulu çeşmeler çok farklı boyutlarda üretilebiliyor. Elazığ taşından üretilmiş olan bu görkemli ve büyük çeşme üç sütundan oluşuyor.
Daha büyük ve daha kapsamlı bir örnek olan bu dörtlü çeşmenin yapımında da Elazığ taşı kullanılmış.
Dediğimiz gibi Anadolu’nun farklı yerel taşlarını kullanarak farklı dokular üreten firma, sarımsı rengi ile farklı bir görünüme sahip olan bu çeşmede ise Kayseri taşı kullanmış.
Kayseri taşından imal edilmiş bir başka örnek bahçe çeşmesi. Elbette bu çeşmeler yalnızca hayır işlerinde kullanılmıyor; bahçe dekorasyonunu geleneksel Anadolu motifleri ile süslemek isteyenler için bunun gibi çeşmeler eşsiz bir seçenek.
Urfa taşından oldukça sade bir şıklığa sahip olan bir model.
Elazığ taşından, sürekli akan bir meydan çeşmesi örneği…
Firmanın uzmanlığının yalnızca çeşme yapımından ibaret olmadığına değinmiştik. Eğer taş evlerle ilgileniyorsanız Adana'daki inşaat şirketinden doğal taş villalar başlıklı yazımıza da tıklayarak aynı firma tarafından inşa edilen birbirinden güzel ev modellerini inceleyebilirsiniz.